မျက်မှောက်ခေတ် မြန်မာနှင့် ကမ္ဘာ (၁၉ ၆၂ - ၂ ၀၁၈)

၁၉ ၇၀ ပြည့်နှစ်ဝန်းကျင် အာရုံတက်ချိန်တွင် တွေ့ရသော ဇာတ်ပွဲ။

၁၉ ၀၇ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလက ရိုက်ထားသေားပုံဖြစ်၏။

လွန်ခဲ့သော နှစ်တစ်ရာဝန်းကျင်က အာရှတိုက်တစ်လွှား ပင်လယ်နက်မှ ပစိဖိတ်သမုဒ္ဒရာအထိ လည်းကောင်း၊ ဆိုင်ဘေးရီးယားမှ အိန္ဒိယသမုဒ္ဒရာအထိ လည်းကောင်း ကျားအရေအတွက် သိန်းနှင့်ချီကာ နေထိုင်ကျက်စားခဲ့သည်။ ယနေ့အချိန်တွင် ယင်းတို့ကျက်စားရာနယ်မြေမှာ ကျဉ်းသထက်ကျဉ်းလာပြီး ကျားအရေအတွက် ထောင်နှင့်ချီကာ ကျန်တော့သည်။ ကျားများ ရှင်သန်နေထိုင်နိုင်သေးသည့် နိုင်ငံပေါင်း ၁၃ ခုသာ ရှိသည့်အနက် မြန်မာနိုင်ငံ ပါဝင်နေသည်။ ၁၉ ရာစုနှစ်များက (ယနေ့ ဦးဝိစာရလမ်း တည်ရှိရာ) ကျားတောင်ကြားအပါအဝင် ရန်ကုန်ဆင်ခြေဖုံးရပ်ကွက်များ၌ ကျားများ ကျင်လည်ကျက်စားခဲ့သည်။ ၁၉ ၀၃ ခုနှစ်တွင် ဗြိတိသျှစစ်သားများက ကျားမတစ်ယောက်ကို...

မြန်မာပြည် ပြင်ပတက္ကသိုလ်များထဲတွင် ကမ်းဘရစ်ချ်တက္ကသိုလ်လောက် မြန်မာ့ရာဇဝင်တွင် အရေးပါခဲ့သော တက္ကသိုလ်ဟူ၍ ရှိမည်မဟုတ်ပါ။ (ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်ပြီးလျှင် ကမ်းဘရစ်ချ်လောက် အရေးပါသည့် တက္ကသိုလ်ဟူ၍ ရှိမည်မဟုတ်ဟုပင် ဆိုနိုင်ပါသည်။) ကမ်းဘရစ်ချ်တက္ကသိုလ်တွင် ပညာသင်ခဲ့သော မြန်မာသမိုင်း၏ အရေးကြီးပုဂ္ဂိုလ်ကြီးများမှာ သမ္မတ ဒေါက်တာဘဦး၊ နန်းရင်းဝန်နှင့် အဓိပတိဖြစ်လာသူ ဒေါက်တာဘမော်၊ ကေအန်ယူ ဥက္ကဌ စောဘဦးကြီး၊ နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး စဝ်ခွန်ချို၊ တရားသူကြီး ဦးချန်ထွန်း၊ တရားသူကြီး ဦးမြင့်သိန်း၊ တရားသူကြီး ဦးကျော်မြင့်၊ သမိုင်းပညာရှင်နှင့် ရန်ကုန်တက္ကသိုလ် ပါမောက္ခချုပ် ဦးထင်အောင်၊ အိုင်စီအက်စ် ဦးတင်ထွဋ်၊ အိုင်စီအက်စ်...

မြန်မာတွင် လူအများစု မသိရှိကြသည်မှာ ပါဘလိုနေရူဒါ (Pablo Neruda) သည် ချီလီနိုင်ငံ ဂုဏ်ထူးဆောင်ကောင်စစ်ဝန်အဖြစ် (ချို့ချို့တဲ့တဲ့ စိတ်မချမ်းမသာစွာ) ရန်ကုန်မြို့၌ ၁၉၂၀ ပြည့်နှစ်များအတွင်း နေထိုင်ခဲ့ဖူးသည်ကို ဖြစ်သည်။ ထိုကာလများတွင် သူသည် မြန်မာ အမျိုးသမီးတစ်ဦး (အင်္ဂလိပ်အမည် ဂျိုစီဘလစ်စ် - Josie Bliss ဟုခေါ်သည်) နှင့်...

၁၉၅၃ ခုနစ် ဒီဇင်ဘာလတွင် ဒုတိယ သမ္မတ နစ်ဆင်သည် ပဲခူးမြို့မှ ပြန်လည် ထွက်ခွာစဉ် အလွန်ဉာဏ်ရွှင်သော မြန်မာကွန်မြူနစ်တစ်ယောက်နှင့် ထိပ်တိုက်တွေ့ခဲ့ရသည်။ ဆိုင်းဘုတ်တွင်ရေးသားထားသည်မှာ “ငြိမ်းချမ်းမှုသည် သင်နှင့်အတူရှိပါစေ။ အရှေ့တိုင်းက လူသတ္တဝါတို့အတွက် ညှာတာမှုနည်းပါးသော သင်၏ငြိမ်းချမ်းရေး ခြေလှမ်းများကား သံသယပွားစရာ။ သို့သော် စိတ်ဒုံးဒုံးချ မှတ်သွားပါ တစ်ခုတော့သေချာ။ ဆာလောင်နေသော ဝေါလ်စထိထ် ဝံပုလွေများ ကောင်းကျိုးအတွက် အလွယ်တကူ လိမ်ညာတတ်သော ဓနရှင်အများအတွက် ကျွန်ပ်တု့ိသည် ကယ်လ်ကနီ ကြောင်များကဲ့သို့ အချင်းချင်း တိုက်ခိုက်မည်မဟုတ်ပါ။

၁၉ ၆၂ ခုနှစ် ဇူလိုင်လ ၈ ရက်နေ့ထုတ် နယူးယောက်တိုင်းမ် သတင်းစာ၏ ခေါင်းကြီးသတင်းမှာ “မြန်မာကျောင်းသားအရေးအခင်း ၁၅ ယောက်သေ၊ ညဘက်မထွက်ရအမိန့် အချိန်လွန် ဆန္ဒပြ ၂၇ ယောက် ဒဏ်ရာရ၊ တက္ကသိုလ်အဆောက်အဦ ဖောက်ခွဲခံရ”ဓာတ်ပုံမူပိုင် -မဇ္ဇျိမ

(ဓာတ်ပုံ : W Robert Moore, National Geographic)

၁၉၆၂ ခုနှစ် မတ်လ ၂ ရက်နေ့ မနက် ၂ နာရီခန့်တွင် အတွင်းဝန်များရုံး၊ ဝင်ဒါမီယာအိမ်၊ ဟယ်လ်ပင်လမ်းမှ ဧည့်ဂေဟာနှင့် အခြား အရေးပါသော အစိုးရရုံးများကို မြန်မာ့တပ်မတော် သိမ်းသည်။ တစ်ရက်အတွင်း သမ္မတကြီး မန်းဝင်းမောင်၊ ဝန်ကြီးချုပ် ဦးနု၊ အစိုးရအဖွဲ့ဝင်များနှင့် ရှမ်းစော်ဘွားများ အပါအဝင် ကျန်နိုင်ငံရေး ခေါင်းဆောင်များလည်း အထိန်းသိမ်းခံရသည်။ အရုဏ်မတက်မီပင် ကုက္ကိုင်းလမ်းမှ သမ္မတကြီး စဝ်ရွှေသိုက် နေအိမ်ကို ထိန်းသိမ်းစဉ် သမ္မတကြီး၏ ၁၇ နှစ် အရွယ် သားဖြစ်သူ စဝ်မြဲမြဲလည်း...

ကျော်ကြားသော အာဂျင်တိုင်းသား (Argentine) စာရေးဆရာကြီး ဟူလီယိုကော်တက်ဇာ (Julio Cortazar) ၏ ၁၉၆၃ ခုနှစ်ထုတ် ရာယွဲလာ (Rayuela) ဆိုသည့်ဝတ္ထုတွင် အဓိက ဇာတ်ကောင်က အဓိပ္ဗါယ်ကောက်၍ မရသော စကားလုံးများကို မထင်မှတ်ဘဲ ရှာဖွေတွေ့ရှိခဲ့ပြီး ထိုစကားလုံးများမှာ ဆန်းကြယ်လှသည်။ အောက်တွင် အဆိုပါဝတ္ထုထဲမှ ထိုထူးဆန်းသော စကားလုံးများကို ဖော်ပြထားပါသည်။ 

• ဦးနု 
• ဦးတင် 
• မြဘူး 
• သတိုးသီရိသုဓမ္မဦးအိမောင် 
• ဝဏ္ဏကျော်ထင် ဦးခင်ဇော် 
...

ဇန်နဝါရီလ ၁၀ ရက်နေ့သည် ကျော်ကြားသော မြန်မာသမိုင်းပညာရှင် ဗိုလ်မှူးဘရှင်၏ မွေးနေ့ ဖြစ်သည်။ ဖော်ပြပါဓာတ်ပုံမှာ ထိုခေတ်အခါက ဂုဏ်သရေရှိ ပညာရှင်ကြီးများ ဖြစ်ကြသော (ဘယ်ဘက်မှ) ဗိုလ်မှူးဘရှင်၊ ဦးဘိုကေ၊ ဆရာမင်းသုဝဏ်နှင့် ဂေါဒန်လုစ် (Gordon Luce)တို့ဖြစ်ကြသည်။ (ဂေါ်ဒန်လုစ်သည် ယင်းတစ်သက်တာလုံး တိုင်းပြည်အတွက် ပညာသင်ကြားခြင်း၊ သုတေသနပြုခြင်းလုပ်ငန်းများကို ဆောင်ရွက်ခဲ့သည်။ ဇနီးဖြစ်သူ ဒေါ်တီတီလုစ် - Daw Tee Tee Luce မှာ ဦးဖေမောင်တင်၏ ညီမဖြစ်ပြီး ချို့တဲ့သော ကလေးသူငယ်များ အတွက် မနားမနေ...

ထိုစဉ်က ရန်ကုန်တွင် လမ်းလျှောက်ရသည်မှာ အဆင်ပြေလှသေးသည်။ (ဓာတ်ပုံကို ရောဘတ်ဂါဖီးယားစ်ထံမှ ရယူပါသည်။)

(photo credit: UC Irvine)

ဓာတ်ပုံ၏ ယာဘက်တွင် ရှိနေသူမှာ ဗိုလ်မှူးချုပ်ဦးတင်ဖေဖြစ်ပြီး ဝဲဘက်တွင် ဒေါ်ရီရီချစ်မောင်၊ ထိုကမ္ဘာ့ကုန်စည်ပြပွဲကြီးကို ဦးစီးဦးဆောင်ပြု ကျင်းပသည့် မစ္စစ်ရောဘတ်ရှောတို့ကို တွေ့နိုင်သည်။ ၂၀ ရာစုနှစ်အတွင်း ကမ္ဘာ့ကုန်စည်ပြပွဲများစွာ ပြုလုပ်ခဲ့ရာ Expo '67 (အတိအကျပြောရလျှင် ၁၉ ၆၇ ခုနှစ် အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ ကမ္ဘာ့ကုန်စည်ပြပွဲကြီး)သည် အအောင်မြင်ဆုံး ပြပွဲကြီးများထဲမှ တစ်ခု ဖြစ်ခဲ့၏။ မြန်မာနိုင်ငံအပါအဝင် ကမ္ဘာ့နိုင်ငံပေါင်း ၆၂ နိုင်ငံ ပါဝင်ပြီး လူသန်းပေါင်း ၅၀ ကျော်တက်ရောက်ခဲ့သည်။ မြန်မာနိုင်ငံပြခန်းတွင် တိုင်းပြည်၏ အဖိုးတန်ဆုံး ကျောက်မျက်ရတနာများ၊ တွင်းထွက်ပစ္စည်းများ၊...

မြန်မာနိုင်ငံသည် အရှေ့တောင်အာရှ အားကစားပြိုင်ပွဲ (Southeast Asia Games)၏ အိမ်ရှင်နိုင်ငံအဖြစ် ၁၉ ၆၉ ခုနှစ်တွင် ပထမအကြိမ်၊ ၂၀၁၃ ခုနှစ်တွင် ဒုတိယအကြိမ် နှစ်ကြိမ်တိုင်တိုင် ဆောင်ရွက်ခဲ့သည်။ ၁၉၆၉ ခုနှစ်အချိန်က အရှေ့တောင်အာရှ ကျွန်းဆွယ် အားကစားပြိုင်ပွဲများ (Southeast Asian Peninsula Games – SEAP) ဟု ခေါ်ခဲ့သည်။ ပုံမှာ ၁၉၆၉ ခုနှစ်က ရန်ကုန်တွင် ဖွင့်ပွဲအခမ်းအနား ကျင်းပစဉ် ဖြစ်သည်။