1800s
ကုန်းဘောင်ခေတ် နန်းတွင်းဘဝ
room Myanmar
လတ်တလောနှစ်များ အတွင်း ကမ္ဘာတစ်ဝှမ်းတွင် ထိန်းသိမ်းထားသော မြန်မာစာပေ ပုရပိုက်များကို ဒစ်ဂျစ်တယ်ပုံစံ ပြုလုပ်လိုက်သဖြင့် အင်တာနက်ပေါ်တွင် ကြည့်ရှုနိုင်လာသည်။ ထိုဆေးရောင်စုံနှင့် ရေးဆွဲထားသော ပုရပိုက်များသည် ကင်မရာနှင့် ရုပ်ရှင် မပေါ်မီက ကုန်းဘောင်ခေတ်၏ လူနေမှုဘဝကို ပြသလျှက် ရှိသည်။
လှေပြိုင်ပွဲ - နှစ်စဥ် လှေပြိုင်ပွဲများကို မြန်မာပြက္ခဒိန်၏ ဆဌမလ ဖြစ်သော တော်သလင်းလတွင် ကျင်းပသည်။ အင်္ဂလိပ်ပြက္ခဒိန်လ စက်တင်ဘာလ အနီးဝန်းကျင်တွင် ဖြစ်သည်။ ၁၈၆၁ ခုနှစ်က သြစတြေးလျ (Australia) သတင်းစာ တစ်စောင် (လော့စ်တန် အိတ်ဇဲမန်နာ - the Launceston Examiner) တွင် “ဘုရင်ကိုယ်တိုင် တက်ရောက်သော လှေပြိုင်ပွဲ၏ ခမ်းနားပုံမှာ ယုံနိုင်ဖွယ်ရာ မရှိ” ဟု မှတ်ချက်ပြုခဲ့သည်။ ထို့အပြင် “ကျွန်းသစ် အပင်လိုက်ကို ထွင်း၍ တည်ဆောက်ထားသော လှေများသည် ပေါ့ပေါ့ပါးပါး ရှိသည်။ ပေ ၆၀၊ ပေ ၈၀ သို့မဟုတ် ပေ ၁၀၀ စသည်ဖြင့် အရှည် အမျိုးမျိုး ရှိကြပြီး လှေလှော်သူလည်း ထိုမျှနီးနီး ရှိကြသည်။” ဟု ရေးသားခဲ့သည်။
ဤလှေပြိုင်ပွဲ ပန်းချီကားမှာ ဗြိတိသျှ စာကြည့်တိုက်တွင် သိမ်းဆည်းထားသည့် မြန်မာပုရပိုက် အဆူ ၁၈၀၀ ကျော်မှ နန်းတွင်းပွဲတော်များ အကြောင်းကို ရေးသားထားသည့် ပုရပိုက်မှ ဖြစ်သည်။ စာကြည့်တိုက်သည် ယနေ့ထိ ဒစ်ဂျစ်တယ်ပုံစံ ပြုလုပ်ပြီးသမျှကို ဝက်ဘ်ဆိုက်ပေါ်တွင် စာရင်းပြုစု၍ တင်ထားသည်။
ဂူလီသဘင် - ၁၈၈၅ ခုနှစ်တွင် မြန်မာနိုင်ငံ၏ နောက်ဆုံးသော ဘုရင်ကို ဗြိတိသျှတို့ ပြည်နှင်လိုက်သည့် အချိန် အထိ မြင်းခင်းသဘင်ပွဲများကို (မြန်မာပြက္ခဒိန်၏ ဒဿမမြောက်လ ဖြစ်သော ပြာသိုလတွင် ကျင်းပလေ့ ရှိပြီး အင်္ဂလိပ်ပြက္ခဒိန်၏ ဒီဇင်ဘာ၊ ဇန်နဝါရီလ အနီးတွင် ကျရောက်တတ်သည်။) တော်ဝင်အခမ်းအနား အဖြစ် သတ်မှတ်၍ ကျင်းပသည်။ ပန်းချီကားတွင် အမျိုးသား ၉ ဦးတို့သည် အနည်းဆုံး ၁၅ ရာစုကပင် ထိုမြင်းခင်းသဘင်များတွင် စတင်ကစားခဲ့သည့် ဂူလီ (အင်္ဂလိပ်ဘာသာဖြင့် ပိုလို ကစားနည်း) ကစားနည်းကို ကစားနေကြသည်။ ဤပန်းချီသည် ဗြိတိသျှ စာကြည့်တိုက်မှ ဒစ်ဂျစ်တယ်ပုံစံ ပြုလုပ်လိုက်သည့် မြန််မာ့ရိုးရာ ကစားနည်းများကို ဖော်ပြထားသော ပုရပိုက်များမှ ဖြစ်သည်။
အလှူတော်ပွဲ - မင်းတုန်းမင်း (နန်းစံသက် ၁၈၅၃-၇၈ ခုနှစ်) အုပ်စိုးသည့် အစောပိုင်းကာလက ပြုလုပ်ခဲ့သည့် အလှူတော် ၇ ပွဲကို မှတ်တမ်းတင်ထားသည့် ၁၉ ရာစုလယ် လက်ရာ ပုရပိုက် (သစ်ခေါက်မှ ပြုလုပ်သော စက္ကူကို အလျားလိုက် ဘာဂျာပုံစံ ခေါက်ထားသည့် မြန်မာ့ရိုးရာ စာအုပ်) မှ ပန်းချီတစ်ခန်း ဖြစ်သည်။ ပုံပါ အလှူတော်ပွဲမှာ ယနေ့ခေတ် စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီးရှိ ကျောက်မြောင်းမြို့တွင် ၁၈၅၃ ခုနှစ်က ပြုလုပ်ခဲ့သော အလှူတော်ပွဲ ဖြစ်သည်။ အလှူမဏ္ဍပ်ထဲတွင် မင်းတုန်းမင်းက ထိုင်နေပြီး မှတ်တမ်းများက ဧရာဝတီမြစ်ထဲတွင် ဆီမီး ၁၀၀,၀၀၀ မျှောထားသည်ဟု ဆိုသည်။ အလှူတော်ပွဲ ၇ ပွဲကို သရုပ်ဖော်ထားသည့် ပုရပိုက်ကို ဗြိတိသျှ စာကြည့်တိုက်၏ ဝက်ဘ်ဆိုက်တွင် ကြည့်ရှုနိုင်ပါသည်။
ဥပုသ်ပွဲ - အလွန်ပင် ခမ်းနား၍ အနုစိတ်သည့် ဤပုရပိုက်တွင် နန်းတွင်းမှ ထွက်ချီတော်မူပွဲနှင့် တော်ဝင် အခမ်းအနားများကို ရေးဆွဲထားသည့် ပန်းချီ ၁၅ ခန်း ပါရှိသည်။ ၁၉၇၀ ပြည့်နှစ်များမှ ရေးဆွဲခဲ့ဟန် ရှိသော်လည်း ပန်းချီဆရာက အဝတ်အထည်များ၊ ပိတ်စများနှင့် ဆံပင်ထုံးဖွဲ့ပုံများကို အသေးစိတ် ရေးဆွဲထားသည်။ မူရင်းပုရပိုက်ကို မက်အနုပညာပြတိုက် (Met Museum of Art) တွင် ထားရှိပြီး အင်တာနက်ပေါ်မှလည်း ပုရပိုက် တစ်ဆူလုံးကို ကြည့်ရှုနိုင်သည်။
ဆွမ်းလောင်းပွဲ - ဤ ၁၉ ရာစုလက်ရာ ဆွမ်းလောင်းပွဲ ပန်းချီကားတွင် ယနေ့တိုင် တွင်ကျယ်စွာ ကျင့်သုံးနေဆဲ ဖြစ်သည့် သံဃာတော်များအား ဆွမ်းလောင်းလှူနေသည့် မြန်မာ့ရိုးရာဓလေ့ကို မြင်တွေ့နိုင်သည်။ ဤပုရပိုက်ကို ဗြိတိသျှ စာကြည့်တိုက်မှ ဒစ်ဂျစ်တယ်ပုံစံသို့ ပြုပြင်ထားပြီး နှစ်သစ်ကူးတွင် လုပ်ရိုးလုပ်စဥ် ဖြစ်သည့် ဆွမ်းလောင်းပွဲကို မြန်မာ့နှစ်ကူး မြင်ကွင်းများ အကြောင်း ရေးဆွဲထားသည့် ပုရပိုက်တွင် ထည့်သွင်းရေးဆွဲထားခြင်း ဖြစ်သည်။
မင်းတုန်းမင်း၏ အပန်းဖြေနည်းများ - ပန်းချီ ၁၆ ခန်း ပါသော ဤပုရပိုက်တွင် မင်းတုန်းမင်း ပျော်ပါးခဲ့သည့် အပန်းဖြေနည်းများကို ရေးဆွဲဖော်ပြထားသည်။ လယ်ထွန်မင်္ဂလာပွဲ၊ ခြင်းလုံးခတ်ပွဲ၊ ကြက်တိုက်ပွဲ၊ နပန်းသတ်ပွဲ၊ ဖောင်တော်စီးပွဲ၊ ဇာတ်ပွဲနှင့် ကျားဖမ်းပွဲတို့ ပါဝင်သည်။ ဤပုရပိုက် တစ်ဆူလုံးကို အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု (United States)၊ ပန်ဆယ်ဗေးနီးယားပြည်နယ် (Pennsylvania) ရှိ ပန်ပြတိုက် (Penn Museum) ၏ ဝက်ဘ်ဆိုက်တွင် ကြည့်ရှုနိုင်သည်။
သီပေါမင်း၏ အပန်းဖြေနည်းများ - ဤပန်းချီသည်လည်း ပန်ပြတိုက် (Penn Museum) တွင် ထိန်းသိမ်းထားသည့် ပုရပိုက်မှ ဖြစ်သည်။ သီပေါမင်း (နန်းစံသက် ၁၈၇၈-၈၅ ခုနှစ်) လက်ထက်မှ ပုံရိပ်များကို ရေးဆွဲထားသော ပန်းချီ ၆ ခန်း ဖြစ်သည်။ ဤပန်းချီတွင် သီပေါမင်းက ဝန်ကြီးများနှင့် တွေ့ဆုံနေပုံကို မြင်တွေ့နိုင်သည်။
နောက်ဆုံးသော ရတနာပုံ နန်းတွင်း - လန်ဒန်မြို့ (London) ရှိ ဝိတိုရိယနှင့် အဲလ်ဘတ်ပြတိုက် (Victoria & Albert Museum) တွင် နောက်ဆုံးသော ရတနာပုံနန်းတွင်းမှ မှူးကြီးမတ်ရာများနှင့် ဇနီးသည်များကို ပန်းချီရေးဆွဲထားသည့် ပန်းချီ ၄၈ ပုံပါ အယ်လ်ဘမ်ကို ထိန်းသိမ်းထားသည်။ ပုဂ္ဂိုလ်တစ်ဦးချင်း ဘွဲ့တံဆိပ်၊ အဆောင်အယောင် အပြည့်အစုံနှင့် ရှိနေပုံကို အသေးစိတ် ရေးဆွဲထားသည်။ သားရေအဖုံးနှင့် အုပ်ထားသော အယ်လ်ဘမ်ကို ဥရောပသား ဧည့်သည် တစ်ဦးဦးက နန်းတွင်း ပန်းချီကျော်များကို ရေးဆွဲခိုင်းခဲ့ခြင်း ဖြစ်နိုင်သည်။ ဤ “ဟိန္ဒူပုဏ္ဏား” ပုံသည် ဝိတိုရိယနှင့် အဲလ်ဘတ်ပြတိုက် (V&A Museum) ဝက်ဘ်ဆိုက်ပေါ်တွင် ကြည့်ရှုနိုင်သည့် ပုံ ၇ ပုံမှ တစ်ပုံ ဖြစ်သည်။
