ကုန်းဘောင်ခေတ်နှောင်း မြန်မာနှင့် အင်္ဂလိပ်စစ်ပွဲများ (အေဒီ ၁၈၂၄ - ၁၈၈၅)
မြန်မာပြည်၏ နောက်ဆုံးသော မင်းဆက်တွင် တိုင်းပြည်သည် အကျယ်ပြန့်ဆုံး ဖြစ်ခဲ့ပြီး ယနေ့ခေတ် အိန္ဒိယနိုင်ငံ အရှေ့မြောက်ဒေသများမှသည် ယနေ့ခေတ် လာအိုနိုင်ငံ၊ ထိုင်းနိုင်ငံတို့ အထိ ကျယ်ပြန့်ခဲ့သည်။ ၁၈ ရာစုနှင့် ၁၉ ရာစုနှောင်းပိုင်းများက ကုန်းဘောင်မင်း အဆက်ဆက် လက်ထက်များ၌ ယနေ့ခေတ်တွင် "ရိုးရာ" ဟု သတ်မှတ်ကြသည့် အနုပညာနှင့် ဗိသုကာလက်ရာများ ပေါ်ပေါက်လာခဲ့သည်။ အရှေ့အရပ်ရှိ ရှမ်းပြည်တွင် စော်ဘွားများက မိမိတို့၏ နယ်အသီးသီးကို အုပ်ချုပ်ကြပြီး ဧရာဝတီမြစ်ဝှမ်းဒေသရော၊ တရုတ်နိုင်ငံ၊ ယူနန်ပြည်တို့နှင့်ပါ ချိတ်ဆက်မှုများ ရှိခဲ့သည်။
သို့သော် ၁၉ ရာစုနှစ် အလယ်ပိုင်းတွင်မူ ဗြိတိသျှအိန္ဒိယပြည်နှင့် အကြိမ်ကြိမ် စစ်ဖြစ်ပွားခဲ့ရာ အဆုံးတွင် မြန်မာပြည် ကျဆုံးခဲ့ရသည်။ တိုင်းတပါး၏ ကျူးကျော်ထိပါးမှုကို ရင်ဆိုင်နေရစဉ်တွင် ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေးနှင့် ခေတ်မီတိုးတက်ရေး အတွက် အရေးတကြီး ဆောင်ရွက်ခဲ့သော်လည်း ဗြိတိသျှတို့ တိုင်းပြည်ကို သိမ်းပိုက်လိုက်သောအခါ ထိုအားထုတ်မှုများ အဆုံးသတ်သွားခဲ့ရသည်။
ဤအပိုင်းတွင် ကုန်းဘောင်ခေတ်မှ စတင်၍ ယနေ့တိုင် တည်မြဲနေသည့် ရိုးရာဓလေ့များ အပြင် ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေး ကာလမှ မေ့လျော့နေကြသည့် ဇာတ်ကြောင်းများ ပုဂ္ဂိုလ်များနှင့် ကိုလိုနီ အုပ်ချုပ်ရေးသို့ ကျရောက်သွားပုံများကို ဖော်ပြထားသည်။
မြန်မာ့မြေယာ အမျိုးအစားခွဲပုံ
အကြမ်းဖျင်း ဆိုလျှင် ကုန်းဘောင်ခေတ် မြန်မာပြည်တွင် နန်းစဉ်အရာတော်မြေ၊ ဘိုးဘပိုင်မြေ၊ ဝတ္ထုကံမြေနှင့် မင်းမြေဟူ၍ မြေယာ အမျိုးအစား ၄ ခုမျိုး ရှိခဲ့သည်။ နန်းစဉ်အရာတော်မြေ ဆိုသည်မှာ ဘုရင် ပိုင်ဆိုင်သည့်မြေ ဖြစ်သည်။ ဟိုတစ်ကွက် ဒီတစ်ကွက်ဖြင့် ပြန့်ကျဲနေသော ကျယ်ဝန်းသည့် နန်းစဉ်အရာတော်မြေများသည် ဘုရင့်ဘိုးစဉ်ဘောင်ဆက်ထံမှ အမွေဆက်ခံရရှိထားခြင်း ဖြစ်နိုင်သလို လက်ထပ်ထိမ်းမြားမှုမှ ရရှိထားသော မြေများလည်း ဖြစ်နိုင်သည်။...
အပြည့်အစုံ ဖတ်ရန်
ကုန်းဘောင်ခေတ် နန်းတွင်းဘဝ
လတ်တလောနှစ်များ အတွင်း ကမ္ဘာတစ်ဝှမ်းတွင် ထိန်းသိမ်းထားသော မြန်မာစာပေ ပုရပိုက်များကို ဒစ်ဂျစ်တယ်ပုံစံ ပြုလုပ်လိုက်သဖြင့် အင်တာနက်ပေါ်တွင် ကြည့်ရှုနိုင်လာသည်။ ထိုဆေးရောင်စုံနှင့် ရေးဆွဲထားသော ပုရပိုက်များသည် ကင်မရာနှင့် ရုပ်ရှင် မပေါ်မီက ကုန်းဘောင်ခေတ်၏ လူနေမှုဘဝကို ပြသလျှက် ရှိသည်။ လှေပြိုင်ပွဲ - နှစ်စဥ် လှေပြိုင်ပွဲများကို မြန်မာပြက္ခဒိန်၏ ဆဌမလ ဖြစ်သော တော်သလင်းလတွင် ကျင်းပသည်။ အင်္ဂလိပ်ပြက္ခဒိန်လ စက်တင်ဘာလ အနီးဝန်းကျင်တွင် ဖြစ်သည်။ ၁၈၆၁ ခုနှစ်က သြစတြေးလျ (Australia) သတင်းစာ တစ်စောင် (လော့စ်တန် အိတ်ဇဲမန်နာ - the Launceston Examiner) တွင် “ဘုရင်ကိုယ်တိုင် တက်ရောက်သော လှေပြိုင်ပွဲ၏ ခမ်းနားပုံမှာ ယုံနိုင်ဖွယ်ရာ...
အပြည့်အစုံ ဖတ်ရန်
ကုန်းဘောင်ခေတ်လက်ရာ ဗုဒ္ဓဝင် ပန်းချီကားများ
အောက်ပါ ဗုဒ္ဓဝင် ပန်းချီကားများမှာ ကမ္ဘာတစ်ဝှမ်းတွင် ထိန်းသိမ်းထားကြသော ၁၉ ရာစု မြန်မာ့လက်ရာ ပုရပိုက်များမှ ဖြစ်ပါသည်။ လွန်ခဲ့သော နှစ်နှစ်ထောင်ကျော်က ဗုဒ္ဓဘုရား၏ ဘဝဇာတ်ကြောင်းကို သရုပ်ဖော်ထားသည့် ထိုပန်းချီကားများကို ရေးဆွဲကြသော ပန်းချီဆရာများသည် မိမိတို့၏ အနီး ပတ်ဝန်းကျင်ရှိ အဝတ်အထည်များ၊ ဗိသုကာများနှင့် ယဥ်ကျေးမှုဆိုင်ရာ အရာဝတ္ထုများကို ထည့်သွင်းရေးဆွဲထားသောကြောင့် ၁၉ ရာစု မြန်မာပြည်၏ လူနေမှုဘဝများကိုလည်း...
အပြည့်အစုံ ဖတ်ရန်
မြန်မာ့ရိုးရာ ဆေးမင်ကြောင်ကျမ်း
ဤစာမျက်နှာမှာ ဗြိတိသျှ စာကြည့်တိုက်မှ ထိန်းသိမ်းထား၍ ဝက်ဘ်ဆိုက်ပေါ်တွင် ကြည့်ရှုနိုင်သည့် ၁၉ ရာစုလက်ရာ မြန်မာ့ရိုးရာ ဆေးမင်ကြောင်ကျမ်းမှ စာမျက်နှာများ ဖြစ်သည်။ မြန်မာ့ရိုးရာ ထိုးကွင်းဆရာများက အကိုးအကား အဖြစ် အသုံးပြုခဲ့ဟန် ရှိသည်။ မြန်မာ့ရိုးရာ ဆေးမင်ကြောင်များသည် မြွေပြီးသည်၊ ကျည်ပြီးသည်၊ ဓါးပြီးသည်၊ မကောင်းဆိုးဝါးနှင့် ရောဂါဘယ ပြီးသည် စသည်ဖြင့် ထူးခြားသော အစွမ်းသတ္တိများ ရှိသည်ဟု...
အပြည့်အစုံ ဖတ်ရန်
အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသို့ အစောဆုံး ပညာတော်သင်သွားခဲ့သော မြန်မာကျောင်းသား တစ်ဦး
ဤသည်မှာ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသို့ အစောဆုံး ပညာတော်သင်သွားရသော မြန်မာကျောင်းသားများထဲမှ တစ်ဦးဖြစ်သည့် ကိုလိုင်ရာ (Kolia San Thabue)၏ ဓာတ်ပုံ ဖြစ်သည်။ သူသည် ပုသိမ်မြို့မှ ပိုးကရင်လူမျိုး ဖြစ်သည်။ ၁၈၇၀ ပြည့်နှစ် နှောင်းပိုင်းတွင် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသို့ ရောက်ရှိလာခဲ့ပြီး မစ်ရှီဂန်ပြည်နယ်ကောလိပ် (Michigan College - ယခု တက္ကသိုလ်) သို့ မတက်ရောက်မီ ချီကာဂိုတက္ကသိုလ်...
အပြည့်အစုံ ဖတ်ရန်
မင်းတုန်းမင်းကြီး၏ အသည်းကျော် သမီးတော် နောင်မွန်မင်းသမီး
နတ်မောက် နောင်မွန်မင်းသမီးသည် မင်းတုန်းမင်းနှင့် သရစိမ်းမိဖုရားတို့၏ သမီးတော် တစ်ပါး ဖြစ်သည်။ သီရိသုမလ္လာဒေဝီဘွဲ့ အပ်နှင်းခံရကာ နောင်တွင် သီရိပဒုမ္မာဒေဝီဘွဲ့ ချီးမြှောက်ခံရသည်။။ ၁၈၅၉ ခုနှစ် မန္တလေးနန်းတော်တွင် မွေးဖွားခဲ့ပြီး ကိုလိုနီခေတ်အတွင်း ရန်ကုန်မြို့တွင် ကံကုန်ခဲ့သည်။ ဤသည်မှာ မင်းသမီး အသက် ၂၀ ကျော်အရွယ် ၁၈၈၀ ပြည့်နှစ် အစောပိုင်းကာလတွင် မန္တလေးနန်းတော်၌ ရိုက်ကူးထားသောပုံဖြစ်သည်။
အပြည့်အစုံ ဖတ်ရန်
မန္တလေးမြို့မှ ထူးဆန်းသည့် အမွှေးအမျှင်များ ရှည်လျားနေသော မိသားစု
တစ်ချိန်တစ်ခါက ကမ္ဘာကျော်ခဲ့သည့် မန္တလေးမြို့မှ ထူးထူးဆန်းဆန်း အမွှေးအမျှင်များ ရှည်လျားနေသော မိသားစု အကြောင်း သိရှိသူ နည်းလှသည်။ လာအိုနိုင်ငံ၏ တောင်တန်းဒေသများမှ တစ်ကိုယ်လုံး အမွှေးအမျှင် ပေါက်နေသည့် အမျိုးသားငယ် တစ်ဦးကို တွေ့ရှိရာ ဘကြီးတော်မင်း (၁၈၁၉-၁၈၃၇ ခုနှစ်များတွင် စိုးစံခဲ့သည်။) အား ဆက်သရန် အဝနေပြည်တော်သို့ ခေါ်ဆောင်လာခဲ့ခြင်းမှ အစပြုခဲ့သည်။ ထိုသူကို ရွှေမောင် ဟု...
အပြည့်အစုံ ဖတ်ရန်
မြန်မာအစိုးရထံတွင် ပထမဆုံး အမှုတော်ထမ်းခဲ့သည့် အင်္ဂလိပ်လူမျိုး
၁၉၂၇ ခုနှစ်က ရိုက်ကူးခဲ့သည့် ဤဓါတ်ပုံသည် မြန်မာအစိုးရထံ ပထမဆုံး အမှုထမ်းခဲ့သည့် အင်္ဂလိပ်လူမျိုး ဖြစ်နိုင်သော ဂျော့ရော်ဂျာစ် (George Rodgers) ၏ မျိုးဆက် ဂျိုစဖင်းရော်ဂျာစ် (Josephine Rodgers) ၏ ပုံ ဖြစ်သည်။ ဂျော့ရော်ဂျာစ်ကို ၁၇၆၀ ခုနှစ် ပတ်ဝန်းကျင်က အင်္ဂလန်နိုင်ငံတွင် မွေးဖွားခဲ့ပြီး ၁၇၈၀ ပြည့်နှစ် အစောပိုင်းက ဗြိတိသျှ အရှေ့အိန္ဒိယကုမ္ပဏီတွင်...
အပြည့်အစုံ ဖတ်ရန်
အမရပူရနေပြည်တော်
၁၇၈၃ ခုနှစ် မေလ ၁၃ ရက်နေ့တွင် ဘိုးတော်ဘုရားမင်းကြီးသည် အမရပူရ နေပြည်တော်ကို တည်ထောင်ခဲ့သည်။ အလောင်းဘုရား၏ ပဉ္စမမြောက် သားတော် ဖြစ်သော ဘိုးတော်ဘုရားတွင် တရားဝင် မိဖုရား ၅၃ ဦးနှင့် သားတော် သမီးတော် ၁၂၀ ဦး ရှိပြီး သက်တော် ၃၈ နှစ်တွင် အမရပူရ နေပြည်တော်ကို တည်ထောင်ခဲ့သည်။ ထိုစဉ်က ကုန်းဘောင်မင်းဆက်၏ သက်တမ်းမှာ...
အပြည့်အစုံ ဖတ်ရန်
ဂျပ်ဆင်၏ ဘဝကြောင်း
၁၈၁၃ ခုနှစ် ဇူလိုင်လတွင် မန်ဆာချူးဆက်ပြည်နယ် (Massachusetts) မှ သာသနာပြု ဇနီးမောင်နှံ အဒိုနီရမ် နှင့် အန်းန် ဟက်ဆဲလ်တိုင်း ဂျပ်ဆင် (Adoniram and Ann Hesseltine Judson) တို့သည် မြန်မာပြည်သို့ ရောက်ရှိလာခဲ့ကြသည်။ (ပုံပါ အမျိုးသမီး) အန်းန်သည် ၁၈၂၅ ခုနစ်တွင် ဝက်သက်ရောဂါဖြင့် အမ်ဟာ့စ်မြို့ (ယနေ့ခေတ် ကျိုက္ခမီမြို့) ၌...
အပြည့်အစုံ ဖတ်ရန်
ကင်းဝန်မင်းကြီး
ကင်းဝန်မင်းကြီး ဦးကောင်း (၁၈၂၂ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလ ၃ ရက် - ၁၉၀၈ ခုနှစ် ဇွန်လ ၃၀ ရက်)သည် ၁၈၇၀ ပြည့်နှစ်လွန်နှင့် ၁၈၈၀ အစောပိုင်းကာလ၌ မြန်မာပြည်၏ ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေး ခေါင်းဆောင်တစ်ဦး ဖြစ်ခဲ့သည်။ ပညာရှိ သုခမိန်တစ်ဦး သာမက သံတမန်တစ်ဦးလည်း ဖြစ်သည့် ကင်းဝန်မင်းကြီးသည် သမိုင်း၊ ဥပဒေသိပ္ပံနှင့် စာပေကျမ်းဂန်များစွာကို...
အပြည့်အစုံ ဖတ်ရန်
ပထမ အင်္ဂလိပ်-မြန်မာ စစ်ပွဲ (အပိုင်း ၁)
၁၈၂၄ ခုနှစ် မတ်လ ၅ ရက်နေ့တွင် အိန္ဒိယဘုရင်ခံချုပ် တစ်ဖြစ်လဲ ဝီလီယံခံတပ် (Fort William) ၏ ဘုရင်ခံချုပ် လော့ဒ်ဝီလီယံအမ်းဟတ်စ် (Lord William Amherst - နောင်တွင် ရခိုင်နယ်စား အမ်းဟတ်စ်) သည် အင်းဝနေပြည်တော်ကို တရားဝင် စစ်ကြေညာသည်။ ထိုစစ်ပွဲမှာ နှစ်နှစ်ကျော် ကြာခဲ့ပြီး ဗြိတိသျှစစ်သမိုင်းကြောင်းတွင် ကုန်ကျစရိတ်အများဆုံး (ယနေ့ခေတ်...
အပြည့်အစုံ ဖတ်ရန်
ပထမ အင်္ဂလိပ်-မြန်မာ စစ်ပွဲ (အပိုင်း ၂)
အပိုင်း ၁ ကို ဒီမှာဖတ်ပါ ရခိုင်ပြည်နှင့် အာသံပြည်မှ ဗန္ဓုလတပ်များ ပြန်ရောက်လာသဖြင့် ရန်ကုန် စစ်ရှေ့မျက်နှာတွင် စိတ်ဓာတ်ကျနေသော မြန်မာစစ်သည်များက ပြန်လည် တက်ကြွလာသည်။ ဗန္ဓုလသည် ရောက်ရောက်ချင်း ဗြိတိသျှတို့နှင့် ထိပ်တိုက်ရင်ဆိုင်ရန် ပြင်တော့သည်။ အရှေ့ဘက်ရှိ ပုဇွန်တောင်တွင် မြို့လတ်မင်းကြီးနှင့် အင်အား သုံးထောင်၊ မြောက်ဘက်တွင် ညီတော် မင်းထင်မင်းခေါင်နှင့် အင်အားသုံးထောင်၊ အနောက်ဘက်တွင် နန်းစောင့်တပ်မှူးမင်းကြီး...
အပြည့်အစုံ ဖတ်ရန်
ရန္တပိုစာချုပ်
၁၈၂၆ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလ ၂၄ ရက်နေ့တွင် အရှေ့အိန္ဒိယကုမ္ဗဏီ ကိုယ်စားလှယ် အနေဖြင့် ဆာအာချီဘောကင်းဘဲ (Sir Archibald Campbell) နှင့် လယ်ကိုင်းမြို့စား မဟာမင်းလှကျော်ထင်တို့သည် ရန္တပိုစာချုပ်ကို လက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့ကြသည်။ စာချုပ်ရေးထိုးလိုက်သောကြောင့် ပထမ အင်္ဂလိပ်-မြန်မာစစ်ပွဲကို အဆုံးသတ်သွားခဲ့ပြီး ထိုနေ့သည်လည်း မြန်မာ့သမိုင်းတွင် အမည်းစက် ထင်ကျန်သည့်နေ့ အဖြစ် အမှတ်တရ ဖြစ်စေခဲ့သည်။ နှစ်ဖက်စလုံး၏ တင်းမာမှုများကြောင့်...
အပြည့်အစုံ ဖတ်ရန်
ယောအတွင်းဝန် ဦးဘိုးလှိုင်၏ တစ်ခုတည်းသော ဓာတ်ပုံ
ဤဦးဘိုးလှိုင်၏ ဓါတ်ပုံကို ဗြိတိသျှ ကိုယ်စားလှယ် တစ်ဦး ဖြစ်သော ဒေါက်တာ ကလီမန့်ဝီလီယံ (Dr. Clement Williams)က မန္တလေးမြို့တွင် ရိုက်ကူးခဲ့သည်။ ဒေါက်တာဝီလီယံသည် မင်းတုန်းမင်းနှင့် မှုးကြီးမတ်ရာများ၏ မိတ်ဆွေကောင်း တစ်ဦး ဖြစ်ခဲ့သည်။ မကြာသေးမီကမှ ဒေါက်တာ၏ အမွေစားအမွေခံများက ဖော်ပြပါဓာတ်ပုံကို အများပြည်သူ ကြည့်ရှုနိုင်ရန် ထုတ်ပြလိုက်သည်။ ဦးဘိုးလှိုင် (၁၈၃၀ - ၁၈၈၃...
အပြည့်အစုံ ဖတ်ရန်
ဗုဒ္ဓဘာသာက ယုံကြည်လက်ခံထားသော စကြာဝဠာဗေဒ
၁၈၈၅ ခုနှစ်က မန္တလေးမြို့ကို ဗြိတိသျှတို့ သိမ်းယူမနိုင်မီ သီပေါမင်း လက်ထက်က ရေးဆွဲခဲ့ဟန် ရှိသော ပုရပိုက်မှ ရရှိသော ဤပန်းချီကားတွင် ဗုဒ္ဓဘာသာက ယုံကြည်လက်ခံထားသော စကြာဝဠာ ဖြစ်တည်လာပုံကို စာနှင့်ရော၊ ပန်းချီနှင့်ပါ အသေးစိတ် ပုံဖော်ထားသည်။ မြေပုံတွင် ဗုဒ္ဓဘာသာက လက်ခံထားသည့် စကြာဝဠာ၏ ဗဟိုချက်တွင် မြင့်မိုရ်တောင် တည်ရှိ၍ တောင်တန်းများနှင့် မြစ်များက ဝန်းရံထားသည်။...
အပြည့်အစုံ ဖတ်ရန်
ဒုတိယ အင်္ဂလိပ်-မြန်မာ စစ်ပွဲ
၁၈၅၂ ခုနှစ်တွင် အင်္ဂလိပ်-မြန်မာ ဒုတိယစစ် ဖြစ်သည်။ ပထမစစ်ပွဲထက် စစ်တိုက်ချိန် တိုတောင်းသော်လည်း ဗြိတိသျှတို့ တစ်ဖက်သတ် နိုင်ရ၍ မြန်မာ့ပိုင်နက်နယ်မြေများ ထပ်မံဆုံးရှုံးရသည်။ ပထမ အင်္ဂလိပ်-မြန်မာ စစ်မှာ မြန်မာတို့၏ ရန်လိုကျူးကျော်မှုနှင့် ဗြိတိသျှတို့၏ နယ်မြေချဲ့ထွင်မှုကြောင့် ဖြစ်ခဲ့ရသော်လည်း ယခုစစ်မှာ ထိုစဥ်က ဗြိတိသျှ အိန္ဒိယပြည်၏ မြို့တော် ကာလကတ္တားမြို့ (Calcutta) ရှိ ဗြိတိသျှအုပ်ချုပ်သူများ၏...
အပြည့်အစုံ ဖတ်ရန်
၁၈၅၄ ခုနှစ်က ကာလကတ္တားမြို့ရောက် မကွေးမြို့စားနှင့် ဆာအာသာဖယ်ယာ
ပုံမှာ ၁၈၅၄ ခုနှစ်က ကာလကတ္တားမြို့၌ ဆာအာသာဖယ်ယာနှင့် မကွေးမြို့စား တွေ့ဆုံနေပုံကို ရေးဆွဲထားသော ရေဆေးပန်းချီ ဖြစ်သည်။ မင်းတုန်းမင်းကြီး (၁၈၅၂-၁၈၅၃ ခုနှစ်) သည် နန်းတက်ခါစ အစောပိုင်းကာလများက ဒုတိယ အင်္ဂလိပ်-မြန်မာစစ် အတွင်း၌ သိမ်းပိုက်ခံခဲ့ရသော အောက်မြန်မာပြည်ကို ဗြိတိသျှတို့ထံမှ ပြန်လည်ရယူရန် အစွမ်းကုန် ကြိုးစားခဲ့သည်။ ၁၈၅၄ ခုနှစ်တွင် မင်းတုန်းမင်းကြီးသည် သူ၏ သြဇာအာဏာကြီးသော ဝန်ကြီးများထဲမှ...
အပြည့်အစုံ ဖတ်ရန်
မင်းတုန်းမင်းတရား၏ ပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုများ
မင်းတုန်းမင်း မဟာမုနိဘုရားတွင် အလှူပြုနေပုံ။ မြန်မာတို့က မင်းတုန်းမင်းသည် သာသနာကို များစွာ အကျိုးပြုသည့် ဒါယကာတော်၊ နောက်ဆုံးသော မင်းကောင်းမင်းမြတ်ဟု မှတ်ယူကြသည်။ သူ အုပ်စိုးခဲ့စဉ် ၁၈၇၁ ခုနှစ်တွင် ကျင်းပခဲ့သည့် ပိဋကတ်သုံးပုံကို ပြန်လည် အတည်ပြု သန့်စင်ရန် တိုင်းတပါးမှ ရဟန်းတော်များ အပါအဝင် ရဟန်းတော် အပါးရေ ၂၄၀၀ ကျော် တခမ်းတနား တက်ရောက်ခဲ့သည့်...
အပြည့်အစုံ ဖတ်ရန်
"အမိကလေး"
၁၈၅၅ ခုနှစ်က ဗြိတိသျှလူမျိုး ကိုးလ်စ်ဝါ့သီဂရန့် (Colesworthy Grant) က ရေးဆွဲခဲ့သော “အမိကလေး” ၏ ရေဆေးပန်းချီ ဖြစ်သည်။ အမိကလေးသည် ပြည်မြို့ စစ်ကဲကြီး (မြန်မာဘုရင်များ လက်ထက်က တပ်တစ်စု၏ ဒုတိယခေါင်းဆောင်) ၏ သမီးငယ် ဖြစ်သည်။ ကိုးလ်စ်ဝါ့သီဂရန့်သည် ၁၈၅၅ ခုနှစ်က အမရပူရ နေပြည်တော်နှင့် မင်းတုန်းမင်း၏ နန်းတော်သို့ ရောက်ရှိလာသော...
အပြည့်အစုံ ဖတ်ရန်
မြန်မာပြည်မှ အိုင်းရစ်လူမျိး ရဟန်း
မြန်မာနိုင်ငံနှင့် အိုင်ယာလန်နိုင်ငံ အကြား ဆက်ဆံရေးသည် သမိုင်းကြောင်း ရှည်ကြာကာ စိတ်ဝင်စားဖွယ်ကောင်းလှသည်။ အိုင်းရစ်လူမျိုး (Irish) အမျိုးသား၊ အမျိုးသမီးများစွာတို့သည် မြန်မာအရေးကိစ္စများတွင် ပါဝင်ခဲ့ကြသည်။ အထူးခြားဆုံး ပုဂ္ဂိုလ်တစ်ဦးမှာ ဦးဓမ္မလောက (အမည်ရင်း မသိရ) ဖြစ်သည်။ ၁၈၅၆ ခုနှစ်တွင် ဒပ်ဘလင်မြို့ (Dublin) ရှိ ချို့တဲ့သော မိသားစုမှ မွေးဖွားကြီးပြင်းခဲ့ပြီး အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသို့ ရွှေ့ပြောင်းနေထိုင်ခဲ့သည်။ အမေရိကန်...
အပြည့်အစုံ ဖတ်ရန်
မြန်မာ-အမေရိကန် ဆက်ဆံရေး၏ မိုးသောက်ချိန်
၁၈၅၆ ခုနှစ်တွင် မင်းတုန်းမင်း (ဝဲဘက်) က အမေရိကန်နိုင်ငံ ၁၄ ဆက်မြောက် သမ္မတ ဖရန်ကလင်ပိရက်စ် (Franklin Pierce) (ယာဘက်) ကို သဝဏ်လွှာ ရေးသားပေးပို့ခြင်းမှ မြန်မာ-အမေရိကန် ဆက်ဆံရေး တရားဝင် အစပြုခဲ့သည်။ ထိုသဝဏ်လွှာ ပေးပို့စဥ်က မင်းတုန်းမင်းသည် မန္တလေးမြို့တော်သစ်ကို တည်ဆောက်ပြီးကာစ ဖြစ်ပြီး ခေတ်မီပြုပြင်ပြောင်းလဲရေးများ အရှိန်အဟုန် ကောင်းနေစဉ် ဖြစ်သည်။...
အပြည့်အစုံ ဖတ်ရန်
၁၈၅၇ ခုနှစ် ဝန်းကျင်က လန်ဒန်မြို့ရောက် မြန်မာတစ်ဦး
မောင်ရွှေတူးသည် ၁၈၅၅ ခုနှစ်တွင် “ပညာရှာမှီးရန်” ကာလကတ္တားမြို့ကို သွားရောက်ခဲ့သည်။ ကာလကတ္တားမြို့ရှိ ခရစ်ယာန် သာသနာပြုကျောင်းတွင် တက်ရောက်ကာ အင်္ဂလိပ်ဘာသာကို သင်ယူခဲ့သည်။ ထိုနောက် အနောက်တိုင်းကို ကိုယ်တိုင်ကိုယ်ကျ မြင်ဖူးလိုသည့် အတွက် ဗြိတိသျှကုန်သင်္ဘော တစ်စီးပေါ်တွင် သာမန် သင်္ဘောသား အဖြစ် အလုပ်ဝင်ကာ ၁၈၅၇ ခုနှစ်တွင် အင်္ဂလန်နိုင်ငံသို့ ရောက်ရှိသွားလေသည်။ လန်ဒန်မြို့သို့ ရောက်သောအခါ ဤသတ္တိခဲလူငယ်သည် အာရှသားများ စောင့်ရှောက်ရေး...
အပြည့်အစုံ ဖတ်ရန်
အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုတွင် ပထမဆုံး ပညာသင်ယူဖူးသည့် မြန်မာကျောင်းသား
အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုသို့ ပထမဆုံးရောက်ရှိခဲ့သော မြန်မာကျောင်းသား (အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုသို့ ပထမဦးဆုံး ရောက်ဖူးသော မြန်မာလူမျိုးလည်း ဖြစ်နိုင်ပါသည်။) မှာ မောင်ရှောလူး ဖြစ်သည်။ အမေရိကန် ပြည်တွင်းစစ် မဖြစ်မီ ၁၈၅၈ ခုနှစ်တွင် မောင်ရှောလူးသည် သူ၏ ဇာတိဖြစ်သော မော်လမြိုင်မြို့မှ ပင်ဆယ်လ်ဗေးနီးယားပြည်နယ် (Pennsylvania) လူးဝစ္စဘာ့ဂ်မြို့(Lewisburg) သို့ခရီးနှင်ခဲ့သည်။ ဤဓါတ်ပုံမှာ ၁၈၆၅ ခုနှစ်ဝန်းကျင်က အင်ဒီယားနားပြည်နယ်...
အပြည့်အစုံ ဖတ်ရန်
ကင်းဝန်မင်းကြီးမှ ကလီမန့်ဝီလျံစ်ကို ပေးပို့သည့် ရှားပါးစာစောင်
ကလီမန့် ဝီလျံစ် (Clement Williams) သည် ၁၉ ရာစု မြန်မာ့သမိုင်းတွင် စိတ်ဝင်စားစရာ ပုဂ္ဂိုလ်တစ်ဦး ဖြစ်သည်။ သူသည် ၁၈၅၈ ခုနှစ်က ဗြိတိသျှစစ်တပ်၏ လက်ထောက်ခွဲစိတ်ဆရာဝန် အဖြစ် မြန်မာပြည်ကို ရောက်ရှိလာခဲ့သည်။ နောင်တွင် မန္တလေး၌ (ဗြိတိသျှ) သံကိုယ်စားလှယ် ဖြစ်လာသည်။ မြန်မာစကားကို ကျွမ်းကျင်စွာ ပြောဆိုတတ်ပြီး မင်းတုန်းမင်းက သဘောကျကာ မိတ်ဆွေဟုပင်...
အပြည့်အစုံ ဖတ်ရန်
မြန်မာပြည်၏ နောက်ဆုံးသောဘုရင် သီပေါမင်း
သီပေါမင်း (၁၈၅၉ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလ ၁ ရက်- ၁၉၁၆ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာလ ၁၉ ရက်) သည် မြန်မာနိုင်ငံ၏ နောက်ဆုံးဘုရင် ဖြစ်သည်။ လောင်းရှည်မိဖုရားမှ ဖွားမြင်သည့် မင်းတုန်းမင်း၏ ၄၁ ဦးမြောက် သားတော် ဖြစ်သည်။ သီရိပဝရ ဝိဇယာနန္တယ သတိလောကာဓိပတိ ပဏ္ဍိတ မဟာဓမ္မရာဇာဓိရာဇာ ဘွဲ့အမည်ဖြင့် ဘိသိက်ခံခဲ့ပြီး ကုန်းဘောင်မင်းဆက်၏...
အပြည့်အစုံ ဖတ်ရန်
မြန်မာပြည်၏ နောက်ဆုံး အဂ္ဂမဟေသီ မိဖုရားခေါင်ကြီး စုဖုရားလတ်
စုဖုရားလတ် (၁၈၅၉ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာလ ၁၃ ရက်-၁၉၂၅ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာလ ၂၄ ရက်) သည် အသက် ၁၉ နှစ် အရွယ် ဖြစ်သော ၁၉၁၆ ခုနှစ်တွင် သီပေါမင်း၏ နန်းမတော်အရှင် မိဖုရားခေါင်ကြီး ဖြစ်လာသည်။ နန်းစံသည့် ၇ နှစ်ကာလအတွင်း တော်ဝင်အာဏာကို (အထူးသဖြင့် နန်းတွင်းအသုံးစရိတ်ကို) လျှော့ချရန် အားထုတ်ကြသော...
အပြည့်အစုံ ဖတ်ရန်
မန်းနေပြည်မှ ဂူလီသဘင်
မြန်မာတို့က ဂူလီဟု ခေါ်ဝေါ်ကြသည့် ပိုလိုကစားနည်းသည် ယနေ့ ကမ္ဘာတစ်ဝှမ်းတွင် ကစားကြသော ကစားနည်းတစ်ခု ဖြစ်သည်။ ယခုခေတ် ကစားပုံမှာ မဏိပူရပြည်မှ ဆင်းသက်လာပြီး ထိုဒေသတွင် ရာစုနှစ်များစွာ ကစားနှင့်ခဲ့ကြပြီး ဖြစ်သည်။ ၁၈၆၂ ခုနှစ်တွင် ဗြိတိသျှတို့က ထိုမဏိပူရ ရိုးရာကစားနည်းကို မှီငြမ်းကာ ပထမဆုံး ပိုလိုကလပ်ကို ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။ ပိုလိုကစားနည်းသည် အလွန် ရှေးကျပြီး အာရှအလယ်ပိုင်း...
အပြည့်အစုံ ဖတ်ရန်
ကနောင်မင်းသားကြီး လုပ်ကြံခံရမှု
၁၈၆၆ ခုနှစ် သြဂုတ်လတွင် ကနောင်မင်းသားကြီး လုပ်ကြံခံရပြီးနောက် မြန်မာ့သမိုင်း လမ်းကြောင်းသည်လည်း ထာဝရ ပြောင်းလဲသွားခဲ့သည်။ ကနောင်မင်းသားကြီးသည် အိမ်ရှေ့စံမင်းသား ဖြစ်သည်။ မင်းတုန်းမင်းကြီး၏ ညီတော်ရင်း ဖြစ်ပြီး အုပ်ချုပ်ရေးပိုင်းတွင် အတူယှဉ်တွဲ ဆောင်ရွက်နေသူ ဖြစ်သည်။ မင်းတုန်းမင်းနှင့် ကနောင်မင်းသားကြီးတို့ နှစ်ဦးသား လက်တွဲကာ တိုင်းပြည်၏ အုပ်ချုပ်ပုံစနစ်ကို ပြောင်းလဲပစ်ရန်၊ စီးပွားရေးစနစ် ဖွံ့ဖြိုးလာရန်၊ မိမိတို့၏ လွတ်လပ်ရေး...
အပြည့်အစုံ ဖတ်ရန်
မြင်ကွန်းမင်းသား
၁၈၆၆ ခုနှစ် သြဂုတ်လ ၂ ရက်နေ့တွင် မြင်ကွန်းမင်းသားသည် ဖခမည်းတော် မင်းတုန်းမင်းကို ပုန်ကန်တော်လှန်ခဲ့သည်။ ဦးရီးတော် အိမ်ရှေ့မင်းသား ဖြစ်သော ကနောင်မင်းသားနှင့် အခြားသော မှူးကြီးမတ်ရာများ လုပ်ကြံခံခဲ့ရသည်။ ထိုတော်လှန်ပုန်ကန်မှုသည် ရက်သတ္တပတ် အနည်းငယ်မျှ ကြာမြင့်ခဲ့ပြီး သွေးထွက်သံယိုများစွာ ဖြစ်ခဲ့ပြီးမှသာ အဆုံးသတ်ခဲ့သည်။ ကနောင်မင်းသားသည် မြန်မာပြည်၏ ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေး ခေါင်းဆောင်ကြီး ဖြစ်ပြီး ယင်းကွယ်လွန်ခဲ့ခြင်းသည် တပ်မတော်နှင့် အခြားသော...
အပြည့်အစုံ ဖတ်ရန်